Trudno jest uczyć się, jeśli nie masz z kim dzielić się swoimi przemyśleniami, gdy nikt nie odpowie ci na pytania i nie udzieli wsparcia. Jakkolwiek współuczestnicy twojego kursu mogą przejąć część zadań, to jednak obecność prowadzącego (inaczej też facylitatora, moderatora, tutora) jest niezwykle istotna dla efektywnego uczenia się online. Jednak wcielenie się w rolę eksperta od wiedzy dziedzinowej jest jedynie jedną z wielu ról, jaki przyjąć może prowadzący zajęcia. Spodziewa się od niego nie tyle przekazania wiedzy ale raczej stworzenia przestrzeni i warunków, w których aktywności i zasoby umożliwią uczestnikom zdobywanie kompetencji. Nabiera to szczególnego znaczenia w kształceniu przedmiotów zawodowych, w których uczący się nabywa umiejętności praktyczne, wiedzę operacyjną tak by stać się kompetentnym pracownikiem.

Wzmiankowana już przez nas Gilly Salmon, praktyk e-learningu (więcej na temat jej pracy możesz przeczytać na stronie w j. angielskim All Things in Moderation), wyróżnia 5 głównych obszarów kompetencji moderatora. Wszystkie zostały ujęte w kwestionariuszu samooceny moderatora, wypełnianym przez ciebie w Module 1.

• Zrozumienie specyfiki procesu online. Jest to uświadomienie sobie, że uczenie się w Internecie wymaga nieco innego podejścia niż to wykorzystywane w tradycyjnej klasie. Zdolność do adaptowania metod pracy do nowego kontekstu. Wiedza o tym jak wykorzystać potencjał środowiska uczenia się online i jak radzić sobie z jego ograniczeniami.
  
  
• Umiejętności techniczne, rozumiane jako radzenie sobie z narzędziami, w szczególności zaś zdolność do wybrania funkcjonalności szczególnie przydatnych w e-learningu. Jest bowiem wiele narzędzi, które nie zostały zaprojektowane bezpośrednio w celach edukacyjnych, jednak świetnie nadają się także i do tego. Musisz jedynie odkryć ich możliwości.
  
  
• Komunikowanie się online. Zrozumienie specyfiki komunikacji asynchronicznej, odroczonej w czasie i różnic w stosunku do komunikacji bezpośredniej. Umiejętność komunikowania się w sposób naturalny i efektywny.
  
  
• Kompetencje związane z nauczaną dyscypliną. Wiedza na temat źródeł materiałów najlepiej pasujących do celów uczenia się zdefiniowanych na poziomie zarówno kursu jak i aktywności.

• Przekonania i cechy indywidualne. Pozytywne podejście i motywacja do pracy i rozwijania się jako moderator. Nie ma bowiem sensu w podejmowanie zadań, co do których zasadności nie jest się przekonanym.

Dodatkowo wyróżnia się z kolei 4 role, w jakie wciela się moderator:

Rola dydaktyczna: wspieranie procesu uczenia a nie "wkładanie" wiedzy w głowy uczestników. Zadania:

• • dostarczanie wskazówek,
  • dostarczanie informacji zwrotnej,
  • udzielanie rad,
  • ocenianie,
  • motywowanie,
  • ułatwianie interakcji między uczestnikami kursu a/i zasobami,
  • inicjowanie, moderowanie i monitorowanie dyskusji.

Rola techniczna. Aby efektywnie uczestniczyć w kursach prowadzący powinien sprawnie posługiwać się komputerem, internetem i swobodnie czuć się na platformie kursu. Jest to szczególnie istotne w początkowych stadiach kursu, gdzie od prowadzącego uczekuje się wsparcia technicznego: pomocy w logowaniu i obsłudze platformy.

Rola organizacyjna. Chociaż w e-learning szczególnie istotna jest umiejętność pracy indywidualnej i podejmowanie inicjatywy przez uczącego się to nie oznacza to pozostawienia go samemu/ samej sobie. Prowadzący powinien pomagać uczestnikom kursu w rozwijaniu umiejętności samodzielnej pracy i uczenia się, niezależności i organizacji swoich działań jak również i budowania własnego środowiska uczenia się (np. kształtowanie się grupy, poznawanie się). Do zadań prowadzącego może należeć:

• • monitorowanie aktywności uczestników,
  • kontakty indywidualne uczestnikami nieaktywnymi,
  • pomoc w "nadrobieniu" materiału,
  • ustalanie i egzekwowanie terminów,
  • organizacja pracy na platformie (porządkowanie forów dyskusyjnych, rozwiązywanie problemów logistycznych itp.)

Rola społeczna. Uczenie się jest rzadko aktywnością w pełni indywidualną. Zazwyczaj to działanie społeczne, tak jak na naszym kursie. Jego podstawą jest komunikacja. Dlatego jedną z ważniejszych funkcji prowadzącego jest socjalizacja, spowodowanie, by z reguły obcy sobie ludzie efektywnie porozumiewali się on-line, by uformowali dynamiczną grupę osób uczących się od siebie. Ważne jest stworzenie bezpiecznego, przyjaznego środowiska pracy, w którym uczestnicy chętnie dzielą się swoimi przemyśleniami, doświadczeniami i wiedzą z innymi uczestnikami kursu, nie boją się wyrażać - w sposób kulturalny i niekonfliktowy - swoich (czasem odmiennych czy kontrowersyjnych) opinii.

W kształceniu zawodowym metody facylitacji (prowadzenia zajęć online) zawierają także dyskusję, rozwiązywanie realnych problemów i przypadków, badanie, demonstracje eksperckie i wykłady. Zawsze metodę weryfikuje sprawdzenie jej w konkretnej sytuacji. Szczególnie istotne jest:

• położenie nacisku na (przyszły) zawód uczącego się, co nadaje uczeniu się specyficzny i  konkretny wymiar.
• zachęcanie do wykonywania praktycznych i aktywizujących ćwiczeń tak, by umożliwić uczącym się wzajemne interakcje i zastosowanie umiejętności na równi z zapamiętywaniem i wykonywaniem.
  
• umożliwianie podjęcia współpracy oraz negocjowanie procesu uczenia się i oceniania.
  
• postrzeganie uczących się jako współtwórców wiedzy i umiejętności.
• docenienie, że zarówno doświadczenie życiowe jak i wiedza nabyta wcześniej stanowią istotne podstawy do konstruowania nowej wiedzy i umiejętności (choć mogą stanowić także i bariery) (por. Smith, P., Blake, D., 2005).